Phong trào Cần Vương (1885-1896) là một chương sử bi tráng trong lịch sử đấu tranh chống thực dân Pháp xâm lược của dân tộc Việt Nam. Phong trào bùng nổ trong hoàn cảnh đất nước lâm nguy, triều đình nhà Nguyễn bất lực trước sức mạnh của quân thù, đánh dấu một giai đoạn lịch sử đầy biến động và oanh liệt của dân tộc.
Bối Cảnh Lịch Sử Dẫn Đến Phong Trào Cần Vương
Cuối thế kỷ XIX, trước âm mưu xâm lược của thực dân Pháp, triều đình nhà Nguyễn với tư tưởng bảo thủ, lạc hậu đã không nhận thức được nguy cơ mất nước, liên tục có những chính sách sai lầm, dẫn đến việc từng bước thất bại trong việc chống giặc ngoại xâm.
Hiệp ước Patonốt (1884) được ký kết đánh dấu sự đầu hàng hoàn toàn của triều đình nhà Nguyễn, biến Việt Nam trở thành thuộc địa của Pháp. Sự kiện này đã châm ngòi cho phong trào đấu tranh chống Pháp sôi sục trong cả nước, đặc biệt là phong trào Cần Vương.
Diễn Biến Của Phong Trào Cần Vương
Giai đoạn 1 (1885-1888): Bùng nổ và lan rộng
Ngày 5/7/1885, sau khi kinh thành Huế thất thủ, vua Hàm Nghi cùng Tôn Thất Thuyết đã ra chiếu Cần Vương, kêu gọi toàn dân đứng lên chống Pháp. Lời kêu gọi như một ngọn đuốc thắp sáng tinh thần yêu nước, khích lệ đồng bào cả nước đứng lên vũ trang kháng chiến.
Hưởng ứng lời kêu gọi của vua Hàm Nghi, các cuộc khởi nghĩa lớn nhỏ đã đồng loạt nổ ra. Tiêu biểu như:
- Khởi nghĩa Ba Đình (1886-1887) do Phan Đình Phùng và Cao Thắng lãnh đạo.
- Khởi nghĩa Bãi Sậy (1883-1892) do Nguyễn Thiện Thuật lãnh đạo.
- Khởi nghĩa Hương Khê (1885-1895) do Phan Đình Phùng, Cao Thắng sau đó là Nguyễn Thiện Thuật lãnh đạo.
Giai đoạn 2 (1888-1896): Thất bại và tan rã
Sau khi vua Hàm Nghi bị bắt (1888), phong trào Cần Vương tiếp tục diễn ra nhưng mang tính chất địa phương, thiếu sự liên kết và dần suy yếu. Dù các nghĩa quân đã chiến đấu anh dũng, nhưng do chênh lệch về lực lượng, vũ khí và thiếu sự thống nhất trong chỉ huy, phong trào Cần Vương dần đi đến thất bại.
Kết Quả Và Ý Nghĩa Lịch Sử
Mặc dù thất bại, phong trào Cần Vương đã để lại nhiều bài học quý báu về tinh thần yêu nước, ý chí tự cường và khả năng quật khởi của dân tộc. Phong trào cũng cho thấy sự bất lực của chế độ phong kiến trước nhiệm vụ lịch sử mới, đồng thời khẳng định vai trò lãnh đạo của giai cấp sĩ phu yêu nước trong phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc.
Nguyên Nhân Thất Bại Của Phong Trào Cần Vương
- Thiếu đường lối chiến lược, chiến thuật đúng đắn, chưa tập hợp và phát huy được sức mạnh của toàn dân.
- Lực lượng chênh lệch, vũ khí thô sơ so với quân đội Pháp hiện đại.
- Triều đình nhà Nguyễn bảo thủ, thiếu sự ủng hộ mạnh mẽ cho phong trào.
Bài Học Kinh Nghiệm Từ Phong Trào Cần Vương
Phong trào Cần Vương là một minh chứng hùng hồn cho tinh thần yêu nước bất khuất của dân tộc Việt Nam. Dù thất bại, nhưng phong trào đã để lại những bài học quý giá cho các thế hệ sau:
- Cần có một đường lối lãnh đạo đúng đắn, tập hợp được sức mạnh của toàn dân.
- Xây dựng lực lượng vũ trang hùng mạnh, trang bị vũ khí hiện đại.
- Cần có sự đoàn kết, thống nhất trong nội bộ dân tộc.
Phong trào Cần Vương là một minh chứng hùng hồn cho tinh thần yêu nước, bất khuất của dân tộc Việt Nam. Dù thất bại, nhưng phong trào đã để lại những bài học quý giá cho các thế hệ sau.
Kết Luận
Phong trào Cần Vương là một dấu son chói lọi trong lịch sử đấu tranh chống giặc ngoại xâm của dân tộc Việt Nam. Tuy thất bại, nhưng phong trào đã thể hiện tinh thần yêu nước nồng nàn, ý chí quật cường của dân tộc ta.
